CA2 DARGANFOD AM SYNHWYRAU

Trosolwg:

Mae synhwyrau yw dyfeisiau sy’n canfod ac yn ymateb i newidiadau yn yur amgylchedd. Mae nhw’n bwysig iawn i rheoli technoleg. Rydyn ni wedi ysgrifennu’r gweithgaredd yma fel sesiwn sydd wedi ymestyn. Fe allwch dewis i defnyddio hi yn cyfan o fe

ear

wn prynhawn o datrys problemau neu torri hi lawr yn llai o 2-4 gweithgareddau gwahanol.

Nod:

  1. Mae synhwyrau yn dyfeis sy’n canfod newidiadau yn yr awtrgylch
  2. Mae na synhwyrau o gwmpas ni sy’n canfon pethau fel tymheredd, symudiadau, lleithder, golau, pellter, ayyb.
  3. Mae synhwyrau yn cael ei defnyddio mewn llawer o bethau peiriant golchi dillad, golau, larwm dan neu dieithr ayyb.

Gweithgaredd:

Yn ddelfrydol fe ddylech wedi gwneud y gwers yma ar ‘input and output’ sy’n edrych ar ddau rhan o system. Nawr rydyn ni’n ychwanegu’r syniad o trydydd cam- beth sy’n digwydd rhwng mewnbwn ac allbwn.

Os yr ydych wedi gwneud y synhwyrau dynol, dechreuad da yw i mynd dros hyn. Felly mae clustiau, croen, a synhwyrau cyffwrth, llygaid a synhwyrau golau, blas ac arogl yn synhwyrau cemegol. (ond fyddwch chi ddim eisiau defnyddio’r ddau olaf

Fel rhan or adnewyddiad fe allwch gwneud arbrofion hwyl- e.e

baby-lemon

  • Fflicio eich bysedd o flaen gwyneb rhywun (mewnbwn) ac gwylio nhw blincio (allbwn). Defnyddio oedolyn arall e.e cynorthwyyd dysgu
  • Signwch darn o lemwn (y sudd lemwn yw’r mewnbwn) felly gall y plant gweld eich gwyneb yn newid (allbwn).
  • Gofynwch iddyn nhw bethmae nhw yn gwneud os oes swn swnllyd (mewnbwun) ac mae rhaid gorchyddio ei clustiau (allbwn).

Mae dylyfu gên yn enghriafft da – fel arfer mae pobl yn dylyfu gen pan mae nhw’n clywed y gair neu gweld rhywun arall yn ei wneud, darllen y gair neu hyd yn oed meddwl amdano. Triwch dweud y geiriau dylyfu gen, ysgrifennu’r geirau ac fyddwch yn ei gwneud hi eich hyn- cyfrwch fainmt o pobl sydd yn ei wneud hefyd. Neui am gweithgaredd hwyl, gweithiwch mewn parau, mae angen i un person gwneud ir person arall dylyfu gen. pwy sy’n gallu para yr hyraf?

Esboniwch fod dyfeis synhwyrydd yn canfon newidiad yn y byd ac mae hi’n ymateb i newidiadau. Y ffordd mae’n ymateb yn gallu cael ei mesur ac recordio’r newidiadau neu fe all danfon neges i rhywbeth arall i gweithredu. Fe allwch hefyd esbonio hi fel rhywbeth sydd wedi ei dylunio I codi signal i ymateb mewn ffordd arbennig. Yna dangoswch ir dosbarth enghreifftiau o synhwyrau pob dydd i dangos y syniad. Fe allwch gwneud hyn trwy defnyddio lluniau, fideos neu gwrthrychau.

Mae na rhai rydyn ni wedi ei defnyddio ond fe allwch dewis rhai gwahanol, yn dibynnu ar pa themau mae’r dosbarth wedi ei wneud yn barod. Cariwch ymlaen i atgyfnerthu’r syniad o mewnbwn ac allbwn ond siaradwch amdano beth mae nhw’n meddwl sy’n digwydd rhwng y mewnbwn ac allbwn. Yr ateb yw mewn pob achos mae na synhwyrydd. Rhywbeth sydd yn pigo fyny signal neu newid ei pethau o’i amgylch ac yn danfon neges i wneud ir proses digwydd.chameleon

  • synwyryddion metel – yn gallu adnabod ac ymateb trwy buzzio https://www.youtube.com/watch?v=rCcRWgZsTLI  (mae’r metel yw’r allbwn)
  • cameleon- yn gallu adnabod lliwiau o’i hamgylch ac yn gallu newid lliw ei croen.https://www.youtube.com/watch?v=Ihue9R8m6FA (lliw y cefndir yw’r mewnbwn ar cameleon ar lliw or cameleon yn newid yw’r allbwn)
  • thermostats – yn gallu adnabod pan mae’r ty yn cynhesu ac yn oeri ac yn diffodd y gwres.  https://www.youtube.com/watch?v=6r9UAdb2kDo (y tymheredd y aer yw’r ddau y mewnbwn ar allbwn)
  • goleuadau diogelwch- yn gallu adnabod os mae rhywbeth yn symud ac mae’r goleuadau yn dod ymlaen (fydden nhw yn cael hwyl yn chwifio ei dwylo o gwmpas i wneud hyn digwydd)
  • street-lightsgoleuadau stryd –  troi ymlaen yn awtomatig pan mae hi’n mynd yn dywyll.. https://www.youtube.com/watch?v=h59fPWtUFGA (mae mewnbwn ar lefel uchel, mae’r allbwn pan mae’r goleuadauyn dod arno neu yn mynd bant)
  • blodau – mae unryw blodau yn cae ei petalau yn y nos https://www.youtube.com/watch?v=CzHfzcMGvhs (y mewnbwn yw’r lefel y golau ar allbwn yw’r symudiadau’r petalau.)
  • larwm dieithr – yn adnabod os yw drws neu ffenest ar agor (neu os mae “infrared beam” wedi cael ei croesi) ac fydd swn uchel yn tanio. Fydd rhan fwyaf o plant wedi clywyd larwm car yn mynd bant.
  • Conau ffir – yn adnabod faint o lleithder sydd yn yr awyr ac yn cae os mae hi’n wlyb, ac yn agor os yw hi’n sych.,https://www.youtube.com/watch?v=Y4Lrspmdd7Y (y mewnbwn yw’r lleithder, ar allbwn yw’r cod sydd wedi cae)
  • Larwm car sy’n gwrthffordd- yn adnabod os wyt ti’n agos at y wall ac mae’r bip yn mynd yn cyflyfaf ac yn cyflymaf. https://www.youtube.com/watch?v=Mh2GexlacuMco2-detector
  • Ffonau symudol – yn defnyddio “gyroscopes” (ac “accelerometers”) i adnabod pa ffordd mae’r sgrin yn gwynebu ac yn troi ei hun o gwmpas.
  • octopws – mae ei synhwyrau yn adnabod lliw ac teimlad o beth sydd o’i hamgylch ac yn gallu cuddio ei hun.. https://www.youtube.com/watch?v=eS-USrwuUfA
  • arbrawf “Carbon Monoxide” – newid lliw os mae nwy peryglus yn dod or boeler. 

 

Gwnewch cerdiau efo llun or gwrthrych ar en war cod QR yn dilyn tuag at fideo neu mwy o lluniau. Fe all plant wedyn gweithio mewn grwpiau gyda tablet (sydd efo darllenwr cod QR arni) ac recordio beth mae nhw wedi darganfod am pob un.  

Gofynwcvh i pob grwp creu siart ac recordio beth oedd pob mewnbwn, beth yr oedden nhw yn meddwl oedd y neges, a beth yw’r allbwn. Ychwangegwch mwy sydd heb cael ei trafod i herio’r plant mwy gallu.sensor chart

Os yr ydych eisiau ymestyn y gwers neu lincio i gwers gwyddoniaeth, fe allwch arbrofi trwy rhoi con ffir sydd wedi ei agor mewn dwr a tynnu llun or canlyniadau. Yn well eto, fe allwch rhoi camera ar tripod ac cymryd lluniau pob 5 minid dros cyfnod o hanner awr wedyn troi nhw mewn i cyflwyniad amser gan defnyddio ‘powerpoint’.

https://youtu.be/pkqkQFo5lpQhttp://

Yn olaf, ar diwedd y gweithgaredd, ewch i:

https://bouncyballs.org/bouncy balls

cofiwch i cael eich microffon wedi ei troi ymlaen a clicio’r llun y microffon ar y sgrin i wneud yn siwr mae hi’n ymlaen. Pwyntiwch mas fod hyn yw enghraifft arall o synhwyrau. Mae eich llais yw’r mewnbwn ar peli sy’n bownsio yw’r allbwn.

Gadewch ir plant gwneud LLAWER o swn. Dywedwch iddyn nhw fe allen nhw symud dim ond pan mae’r peli yn llonydd!

Fe allwch hefyd defnyddio hun trwy gwers (unrhyw wers) pan rydych eisiau’r plant i fod yn ddistaw- gadewch i ar y cyfrifiadur neu’r bwrdd gwyn trwy’r amser.

*fydd llun yma i lawr lwytho cyn bo hir!

 

jen hughes

View my other posts

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *